Anthrax (Şarbon)
Şarbon Nedir?
Şarbon bakteriyel bir hastalık olup, şarbon hastalığının mikrobu Bacillusantracis çomak şeklinde hareketsiz bakterilerdir. Bu bakteriler dünyada Asya, Akdeniz, Afrika ve Güney Amerika bölgelerinde görülmektedir. Hastalık ot yiyen hayvanlardan insanlara temas yolu ile bulaşmaktadır. Toprakta ve meralarda bulunabilen bu bakteri temas durumunda bulaşabileceği gibi solunum yolu ile bulaşması mümkündür. Bunu önlemek amacıyla hayvanlar için bir aşı geliştirilmiştir, aşı % 90’ın üzerinde koruyucudur. Bu aşılar insanlara yapılmamaktadır.
Şarbon Hastalığı Nasıl Bulaşır?
Şarbonun bulaşma yolları çeşitlidir.
- Şarbonlu hayvanlarla doğrudan temas ya da dolaylı olarak temas etmek,
- Hayvanın kesilmesi sırasında temas edilmesi
- Sanayi ürünlerinde kullanılan hayvan yünleri, derileri ve kıllar
- Şarbonlu hayvanların etinin yenilmesi
- Ayrıca laboratuvar çalışmaları sonucu dikkat edilmezse, şarbon mikrobu laboratuvar personeline bulaşabilir.
Şarbon Çeşitleri Ve Belirtileri
İnsanlarda deri, akciğer ve sindirim sistemi şarbonu olmak üzere 3 tip şarbon hastalığılardır. İnsanlar ve hayvanlardaki belirtiler benzerdir.
Deri Şarbonu: Hayvanlardaki bakterilerin deriyle temas etmesi sonucu ortaya çıkan ve en çok görülen şarbon tipidir. Deride bir yara varsa deri bütünlüğü bozulmuş ise bakteri vücuda girer. Deride yaralar meydana getirir. Birkaç gün içinde bu yaranın ortasında 1 ila 3 cm çapında siyahlık oluşur. Buna kara çıban ya da çoban çıbanı da denir. Bu yara ağrısızdır. Etrafı tahta gibi sert ve şiştir. Ateş yükselir, bulantı ve kusma görülür. Antibiyotiklerle tedavi edilir. Tedavi edilmezse hastalık ilerler ve ölümle sonuçlanabilir.
Akciğer Şarbonu: Solunum yoluyla alınan mikrop, akciğerlere yerleşir. Burada yara oluşur ve nefes almada problemler ortaya çıkar. Bakteri vücuda girdikten sonra, bir hafta içerisinde belirtiler görülür. Başta soğuk algınlığı gibi görünür. Birkaç gün sonra ateş iyice yükselir. Lenf bezleri şişer ve nefes almada zorluk görülür. Hastada şok ve koma gelişebilir. Akciğer şarbonuna yakalanan kişiler, erken tedavi edilmediği takdirde ölüm kaçınılmazdır.
Sindirim Sistemi Şarbonu: Şarbonlu hayvanların etlerinin yenmesiyle ortaya çıkar. Etlerin iyi pişmemiş olması ya da çiğ tüketilmesi, önemli bir faktördür. En çok öldüren şarbon tipidir. Çünkü sindirim sisteminde kanamalara yol açar. Kan kusma ve kanlı dışkı görülür. Hastalık çok hızlı ve ağır seyreder. Hasta kısa sürede şoka girer, erken tedavi edilse dahi hastaların çoğunu kurtarmak mümkün olmaz.
Şarbondan Korunma Yolları
- Bölgemizde bulunan hayvanlar aşılanmalı ve hastalıklı hayvanların bölgemize girişlerine izin verilmemelidir.
- Hasta hayvan etleri tüketilmemelidir.
- Çiğ ve az pişmiş etler yenilmemelidir.
- Genel hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.
Şarbon hastalığının kesin tanısı numune alınarak laboratuvar ortamında teşhis edilmektedir. Hastalık erken dönemde teşhis edilirse tedavi ile iyileşme şansı olduğundan, şarbon şüphesi durumlarında zaman kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna müracaat edilmelidir.