Hepatitler
Viral Hepatit
Hepatit, karaciğerin mikrobik (hepatit virüsleri), toksik veya diğer nedenlerle (safra taşı tıkanması) oluşan iltihabi reaksiyonudur. Yeni doğan bebeklerde görülen sarılık, safra kesesi taşı nedeniyle olan sarılık veya karaciğer bozukluğu oluşmasına bağlı olarak görülen sarılıklar ‘Viral hepatit’ tir.
Viral hepatitler, hepatit virüsleri (A, B, C, D: Delta, E, G virüsleri) veya daha nadir olarak diğer hastalıkların nedeni olan virüslerle (Herpes, EBV, CMV virüs vs) meydana gelir.
Viral Hepatitler Bulaşıcı Mıdır?
Bütün viral hepatitler bulaşıcıdır, ancak bulaşma yolları ve bulaşma kapasiteleri farklıdır.
A ve E hepatitleri esas olarak yiyecek-içeceklerle; B, C, D ve G hepatitleri ise kan yolu ile, kanla ve vücut sıvıları ile bulaşmış materyalle veya yakın temasla geçebilir. Kan nakli, kan ile yakın temas gerektiren işte çalışma, iğne yaralanmaları, damar yolundan ilaç kullanımı, uygun şekilde steril edilmeyen malzemelerle yapılan diş çekimi ve diş tedavisi girişimleri, uygun şekilde steril edilmeyen malzemelerle yapılan cerrahi girişimler, hemodiyaliz, cinsel temas, doğum esnasında anneden bulaşabilmektedir.
Ülkemizde hepatitler sarılık adıyla bilinmekte, ayrıca gizli sarılık, bulaşıcı sarılık, mikrobik sarılık, kara sarılık gibi isimlerle de tanımlanmaktadır. Hepatitli hastalarda sarılık görülebilir, ancak çoğu hasta gözle görülür sarılık olmadan da hastalığı geçirebilir.
Viral Hepatitin Belirtileri ve Tedavisi
Belirtiler hepatit mikrobunun tipinden çok hastalığın seyrine göre değişiklikler gösterir. Hepatit bazı hastalarda hiçbir belirti vermeden ve sarılık oluşmadan geçirilebilir. Bazı hastalarda ise halsizlik, iştahsızlık, bulantı, kusma, eklem ağrıları, kaşıntı, göz aklarında ve ciltte sararma, ateş gibi belirtilerin tümü ya da bir kısmı görülebilir. Eğer sarılık meydana çıkmamışsa bu belirtiler kolaylıkla başka hastalıklarla karıştırılabilir.
Muayene bulguları, sarılık olsa bile tanı için yeterli değildir. Karaciğer hasarını gösteren ALT, AST gibi testler ve billurubin düzeyini bilmek gerekir.
Kronik hepatit sözcüğü 6 aydan daha uzun süre devam eden hepatitler için kullanılır. Esas olarak B ve C tipi sarılıklar kalıcı (kronik) karaciğer hastalığı yapar. Delta hepatiti sadece Hepatit B’li hastalarda görülür. G hepatiti kalıcı olabilir ise de klinik önemi tam olarak bilinmemektedir. A tipi hepatit kalıcı yani kronik karaciğer hastalığına yol açmaz.
Taşıyıcı sözcüğü daha çok bazı hepatit B’li hastalar için kullanılmaktadır. Kanlarında Hepatit B virüsünü bulunduruyor olmakla birlikte muayene bulgularında, karaciğer fonksiyonlarında ve karaciğer biyopsilerinde hiçbir hastalık belirtisi göstermeyen kişiler taşıyıcı olarak tanımlanırlar. Bu kişilerde hastalık aktif şekle dönüşebilir.
Viral Hepatitlerden Korunma ve Tedavi
Koruma önlemleri öncelikle eş ve çocuklarını ve aynı ev ortamında bulunan kişileri kapsayacak şekilde planlanmalıdır. İlk yapılması gereken bu kişilerin halen virüsle enfekte veya bağışık olup olmadıklarının tespitidir. Bundan sonraki aşamada aşı ve diğer koruma yöntemleri uygulanmalıdır.
Sağlık Bakanlığı 1998 yılından beri tüm yenidoğan bebeklere ve risk grubu kapsamında yer alan kişilere ücretsiz olarak hepatit B aşısı yapmaktadır.
Hepatit B aşısı 3 dozluk uygulama gerektiren bir aşı olup bu üç dozun sonunda % 95- 100 oranında koruyuculuk sağlar. Aşı, ateş gibi ciddi yan etkiye yol açmaz. Sadece bazen 1 gün kadar kolda ağrı yapabilir.
Aktif olarak sarılık geçiren akut hepatitli kişilere uygulanan özel bir ilaç tedavisi yoktur. Ancak kronik hepatit olan kişilerde bazı durumlarda farklı ilaçlar kullanılarak tedavi uygulanmaktadır.
Her sarılık tipi kendine özgüdür ve diğer sarılıktan korunmayı sağlamaz. Örneğin A tipi sarılık geçirmiş biri sadece A tipi sarılıktan korunur.
Halen hepatit C için koruyucu bir aşı yoktur. Hepatit A ise esas olarak su ve besinlerle bulaşır. Korunmada kişisel hijyen önemlidir ve aşısı mevcuttur. Hepatit virüsü tedavisi yapılmazsa ilerleyen yıllarda siroz, karaciğer kanseri, karaciğer yetersizliği, fulminan hepatit denilen çok kısa sürede karaciğer yetersizliğine götüren ölümcül bir hastalık tipi gibi komplikasyonlar gelişebilir.