Listeriosis

Listeria Hastalığı

Listeriozis, Listeria monocytogenes bakterisiyle kontamine olmuş gıdaların yenmesiyle ortaya çıkan ciddi bir enfeksiyondur ve Birleşik Devletler’de önemli bir halk sağlığı sorunudur. Her yıl 1600 kişi enfekte olmakta ve bunların 260’ı ölmektedir.

Listeria monocytogenes sıklıkla toprak ve suda bulunur. Hayvanlar hastalanmadan bakteriyi taşıyabilir ancak bu hayvanlardan elde edilen et ve süt ürünleri gibi gıdalar kontamine olabilir. Enfeksiyon insanlara kontamine olmuş gıdaların yenmesiyle bulaşır. Anneleri hamilelik esnasında kontamine gıdalar tüketmişse bebekler Listeriozisli doğabilir. Nadiren yeni doğanlarda hastane orjinli bulaşma bildirilmiştir.

Yiyeceklerle bulaşan birçok mikrop vardır. Bunlardan Listeria gibi bazıları öldürücü olabilir.

Listeriozis dünyanın her yerinde görülebilir. Hastalık öncelikle yaşlıları( %58), hamile kadınları(vakaların yaklaşık 1/7’i( % 14)), yeni doğanları ve bağışıklık sistemi zayıflamış yetişkinleri(kanser, karaciğer ve böbrek yetmezliği, diabet, alkolizm, AIDS, immünsüpressif tedavi alanlar gibi) etkiler. Ancak nadiren risk grubunda yer almayan insanları da etkileyebilir.

Belirtiler

Listeriozisli kişide genellikle ateş ve kas ağrıları, bazen de öncesinde ishal veya gastrointestinal semptomlar görülür. Teşhis konmuş hemen her hastada bakteri sindirim sistemi kanalına yayılır. Belirtiler enfekte olan kişiye göre değişiklik gösterir:

• Hamile kadınlar: Tipik olarak ateş görülür, yorgunluk ve ağrılar gibi spesifik olmayan diğer belirtiler de eşlik edebilir. Ancak hamilelik esnasında bakteriye maruziyet; düşük, ölü doğum, erken doğum veya yeni doğanın hayatını tehdit eden enfeksiyonlarla sonuçlanabilir.
• Hamileler dışındaki insanlar: Ateş ve kas ağrılarına ilave olarak ; baş ağrısı, ense sertliği, bilinç bulanıklığı, denge kaybı ve kasılmalar şeklinde semptomlar görülebilir.

Listeriozis farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Daha yaşlılarda ve immün sistemi baskılanmış kişilerde septisemi ve menenjit en sık görülen klinik durumlardır. Bağışıklık sistemi sorunları olan insanlarda akut febril gastroenteritler gelişebilir yada hiçbir semptom görülmez.

Tedaviye hemen başlansa bile bazı vakalar ölümle sonuçlanır. Bu durum özellikle yaşlılar ve ciddi sağlık problemleri olan risk grupları için geçerlidir.

Tanı ve Tedavi

Erken tanı ve tedavi çok önemlidir. Hastanın kliniğine göre BOS (Beyin Omurilik Sıvısı) veya kan kültürlerinde bakterinin üremesiyle kesin tanı konur. Tedavide etkili antibiyotikler kullanılır. Eğer kontamine yiyecek tüketmiş bir kişide hiçbir semptom ortaya çıkmamışsa, uzmanların çoğu herhangi bir test ve tedaviye gerek olmadığına inanırlar.

Korunma

Listeria gıda işleme fabrikalarında kontamine olmuş gıda ürünlerinde yıllarca yaşayabilir. Bakteri; pişirilmemiş etler ve sebzeler, pastörize olmayan süt ve süt ürünleri, krem peynir, işlenmiş etler(yemeğe hazır) ve füme balık gibi çeşitli yiyeceklerde bulunmuştur.

Listeria pastörizasyon ve pişirme ile öldürülebilir. Ancak sosisli sandviç gibi bazı işlenmiş etlerde ve paketleme öncesi şarküterilerde kontaminasyon meydana gelebilir. Meksika peynirlerinde olduğu gibi pastörize süt kullanılmasına rağmen peynir yapım aşamasında yine de bulaş olabilmektedir.

Hastalık riski, yiyeceklerin güvenli bir şekilde hazırlanması, tüketilmesi ve depolanması tavsiyeleriyle azaltılabilir. Listeriozisin önlenmesi için tavsiye edilen genel kurallar, salmonellozis gibi diğer gıda kaynaklı hastalıkların önlenmesinde kullanılanlara benzer. İlave olarak Listeriozis için yüksek risk grubunda yer alan insanlar için özel tavsiyeler vardır.

Gıda kaynaklı hastalıklardan korunmak için tavsiyeler:

• Ellerinizi sık sık su ve sabunla yıkayın. Su ve sabun bulunamıyorsa alkol bazlı el dezenfektanları kullanın,
• Riskli yiyecek ve içeceklerin tüketiminden kaçının,
• İçme suları ya güvenli kapalı paketlerde olmalı ya da içmeden önce kaynatılmalıdır. Kapalı suların karbonatlı olanları, karbonatsız olanlara göre daha güvenlidir. Buzlar kapalı sularla hazırlanmamışsa ya da nasıl hazırlandığı bilinmiyorsa içeceklerinizde kullanmayın. Yiyecekleriniz taze ve çok iyi pişmiş olmalıdır.
• Sokak satıcılarından yiyecek veya içecek satın almayın. Birçok seyahat eden kişi sokak satıcılarından alınan yiyeceklerle hastalanmaktadır.
• Meyve ve sebzeleri yıkamadan ve soymadan tüketmeyin. Özellikle salata malzemesi sebzeler temiz sularla çok iyi yıkanmalıdır.

Gıdaların yıkanması ve kullanımı hakkında FDA tavsiyeleri:

• Meyveler ve sebzeler gibi çiğ ürünleri kesmeden, pişirmeden ve yemeden önce akan musluk suyu altında iyice durulayın. Ürün soyulacak bile olsa öncesinde yıkanmalıdır.
• Kavun, salatalık gibi sert ürünler temiz bir fırçayla fırçalanmalıdır.
• Ürünleri temiz bir bezle veya kağıt havlu ile kurulayın.
• Hazır gıdaları ve pişmiş yiyecekleri sebzelerden, pişmemiş et ve kümes hayvanı etlerinden ayırın.
• Mutfağınızı ve çevrenizi temiz ve güvenli tutun.
• Pişmemiş gıdaları hazırladıktan ve kullandıktan sonra kesme tahtalarını, tezgahları, bıçakları ve ellerinizi yıkayın.
• Listeria monocytogenes birçok bakteriden farklı olarak, buzdolabında ki bazı yiyeceklerde üremeye ve çoğalmaya devam eder. Buzdolabı sıfır veya daha düşük ısıda olmalıdır.
• Buzdolabınızda dökülen gıdaları hemen sıcak su ve sıvı sabunla temizleyin ve durulayın.
• Hayvansal kaynaklı gıdaları(et, süt gibi) iyice pişirin.
• Pastörize olmayan veya çiğ sütleri içmeyin ve bu sütlerden üretilmiş gıdaları yemeyin.
• Güvenli gıdaları almaya ve tüketmeye özen gösterin.