Salmonella

Salmonella, Enterobacteriaceae familyasında yer alan, çubuk şeklinde bir bakteridir. Yaklaşık 2000 alt tipi insanlarda hastalığa neden olur. Salmonella typhi  (tifo) ve Salmonella paratyphi (paratifo) yalnızca insanlarda enterik ateş (tifo, paratifo) olarak adlandırılan ve zaman zaman salgınlarla seyredebilen hastalıklara neden olan türlerdir. Bunların dışında kalan salmonella alt tipleri non-tifoidal salmonellalar olarak adlandırılır.

Bu virüs, kuşlar olmak üzere diğer hayvanların ve insanların bağırsak sistemlerinde yaşamaktadır. Genellikle hayvan dışkısı ile dışkı teması gerçekleşmiş gıdalar yenmesiyle insanlara bulaşır.

Kirlenmiş yumurta, kümes hayvanları , et , pastörize edilmemiş süt veya meyve suyu , peynir , kontamine çiğ sebze ve meyve , baharat , ve çerezler bulaşma kaynağı olabilir.

Gıdaların iyi pişirilmesi salmonellayı öldürür.

Özellikle sürüngenler ( yılan, kaplumbağa , kertenkele ) , amfibi ( kurbağalar ) , kuşlar ( civciv ) ve evcil hayvanlar salmonellanın bulaşmasında rol oynayabilir ve temastan sonra hijyen kurallarına mutlaka uyulmalıdır.

Tüm yaş gruplarını etkiler. Şiddetli veya komplike hastalık için en büyük risk altındaki gruplar bebekler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi bozuk olan kişilerdir.

Kuluçka Dönemi

12-72 saattir. Belirtileri ishal (bazen kanlı) , ateş, karın krampları ve kusmadır. Birçok sağlıklı kişide tedavi olmadan 4-7 günde iyileşir. Ancak bazı hastalarda barsak alışkanlıklarının tamamen normale dönmesi birkaç ay sürebilir. Hastalığa yakalananların küçük bir kısmında ise eklemlerde ağrı ,gözlerde tahriş ve ağrılı idrara çıkma gelişebilir . Buna reaktif artrit denir ve aylar ya da yıllar boyunca sürebilir ve tedavisi zor olan kronik artrite yol açabilir . Antibiyotik tedavisi artrit gelişimini engellemez.

Salmonella enfeksiyonu dışkı örneğinin test edilmesi ile tespit edilebilir. Ancak, çoğu vakada test sonuçları çıkmadan hastalık belirtileri ortadan kalkmaktadır.

Kuluçka Dönemi 12-72 saattir. Belirtileri ishal (bazen kanlı) , ateş, karın krampları ve kusmadır. Birçok sağlıklı kişide tedavi olmadan 4-7 günde iyileşir. Ancak bazı hastalarda barsak alışkanlıklarının tamamen normale dönmesi birkaç ay sürebilir. Hastalığa yakalananların küçük bir kısmında ise eklemlerde ağrı ,gözlerde tahriş ve ağrılı idrara çıkma gelişebilir . Buna reaktif artrit denir ve aylar ya da yıllar boyunca sürebilir ve tedavisi zor olan kronik artrite yol açabilir . Antibiyotik tedavisi artrit gelişimini engellemez.

Tedavisi Nasıldır?

Hastalığın tedavisi etkene yönelik olarak hekim tarafında uygun antibiyotik ve destek tedavisi ile yapılmaktadır.

Hastalık belirtisi gösteren kişilerin derhal hekime başvurmaları gerekmektedir.

Nasıl Korunuruz?

Salmonella bakterisi suların iyi klorlanması, kaynatılması, gıdaların iyi pişirilmesi ve pastörizasyona dayanıksızdır. Bu nedenle korunma amacıyla;

Güvenilir su kullanımı;

• İçme ve kullanma suyu olarak klorlanmış şebeke suyu tercih edilmeli,
• Kaynağı bilinmeyen ve klorlanmamış suları tüketmemeli,
• Zorunlu durumlarda 10 dakika kaynattıktan sonra kullanılmalıdır.

Kişisel hijyen kuralarına uyum ve el yıkama alışkanlığı;

• Eller yemekten önce ve sonra mutlaka su ve sabunla yıkanmalı
• Eller tuvaletten önce ve sonra mutlaka su ve sabunla yıkanmalı
• Civciv ve ördek yavrularının bağırsaklarında taşınan salmonella, hayvanın çevresi ve tüm vücut yüzeyinde bulunabilir.
• Sadece tutma, sarılma ile de bakterilere maruz kalınabilir. Sürüngenler de (kaplumbağa, iguanalar, kertenkele, vb) salmonella taşıma olasılığı fazla olan hayvanlardır. Evcil de olsa tüm hayvanlar ile temastan sonra eller mutlaka su ve sabunla yıkanmalıdır.

Güvenilir gıda tüketimi;

• Çiğ ya da az pişmiş yumurta, et veya kümes hayvanları, kabuklu deniz ürünleri ve pastörize edilmemiş süt gibi yüksek riskli gıdalar iyice pişirildikten sonra tüketilmeli,
• Çiğ yumurta ile yapılan ev yapımı soslar ( mayonez vb.) kullanmaktan kaçınılmalı,
• Çiğ et ya da kümes hayvanları ile temas ettikten hemen sonra su ve sabun ile eller, mutfak çalışma yüzeyleri ve kullanılan mutfak eşyaları yıkanmalı,
• Çapraz bulaşmayı önlemek için buzdolabında ya da derin dondurucuda çiğ et, tavuk ve deniz ürünleri diğer gıdalardan ayrı bir yerde tutulmalı,
• Mümkünse, mutfakta iki kesme tahtası (çiğ et için ayrı, meyve ve sebze için ayrı bir kesme tahtası) bulundurulmalı, önceden çiğ et için kullanılmış ve temizlenmemiş bir yüzey üzerine pişmiş yiyecek konulmamalı,
• Dondurulmuş gıdaları çözündükten hemen sonra pişirmeli ve tüketmeli, tekrar dondurulmamalıdır.

Salmonella enfeksiyonlarına karşı aşı bulunsa da koruyuculuğu yüksek değildir.

• Salmonella enfeksiyonlarına karşı: Bebekler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi yetersizliği olan kişilerde risk daha büyük olsa da tüm yaş grupları risk altındadır.
• Salmonella enfeksiyon belirtileri gösteren çocuklar derhal aileleri tarafından hekime götürülmesi gerekmektedir.
• Hamile ve emziren kişilerin hasta olması durumunda derhal hekime başvurmaları, hekim onayı olmadıkça ilaç almamaları gerekmektedir.