Toxoplasmosis

Toksoplazma Nedir?

Toksoplazma yani gondii tek hücreli bir mikroorganizmadır. Genellikle kedilerde meydana gelir ve bazı çiftlik hayvanlarını da enfekte edebilir. Toksoplazma her ne kadar hayvanlarda ürese de, insanları da enfekte edebilen bir hastalık çeşididir.

Toksoplazma, hayvanlardan insanlara direk temas yoluyla bulaşmaz fakat hayvan dışkısıyla, dışkının bulaştığı eşyalar yoluyla ya da enfekte olan çiftlik hayvanlarının az pişmiş olarak besin yoluyla tüketilmesiyle bulaşabilir.

Özellikle hamile kadınların doğum sonrasına kadar kedi dışkısından uzak durması ve az pişmiş ya da çiğ et tüketmemeleri gerekmektedir. Toksoplazma (gondii) hamile kadınlarda düşük riskine veya bebeklerde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilen bir hastalıktır.

Toksoplazma aynı zamanda gözde retina enfeksiyonuna neden olabileceği gibi görme sinirine veya görme merkezine de ciddi zararlar verebilir. Tedavi edilmediği takdirde ise hastada görme kaybı oluşabilir.

Toksoplazma Nedenleri

Toksoplazmanın insanlara bulaşmasının nedenlerinden biri de kedi dışkısıdır. Özellikle toksoplazma paraziti içeren kedi dışkısıyla temas edilmemesi oldukça önemlidir.

Enfekte olmuş kedi dışkısıyla temas edildikten sonra yanlışlıkla ağzınıza dokunursanız parazitleri yutabilirsiniz. Özellikle avlanan veya çiğ et ürünleriyle beslenen kedilerin toksoplazma barındırma olasılığı diğer evcil kedilere göre çok daha yüksektir.

Yine kedi dışkısının yanı sıra kuzu eti, domuz eti ve geyik eti de toksoplazma ile enfekte olabilir. Bazen pastörize edilmemiş süt ürünleri de aynı şekilde parazit içerebilir.

Çiğ etle temas eden bıçak, kesme tahtası veya kullanılan kaplar, kısacası tüm mutfak gereçleri sıcak ve sabunlu suyla iyice yıkanmalıdır. Toksoplazma meyve ve sebzelerin yüzeyinde de bulunabilir. Bu nedenle alınan tüm meyve ve sebzeler yıkamadan tüketilmemelidir.

Genel olarak sağlık sorunu olmayan kişilerin bağışıklık sistemi parazitleri kontrol altında tutar. Bağışıklık sistemi kuvvetli olan kişilerin vücudunuzda bazı parazitler hareketsiz bir durumda kalır ve ömür boyu bağışıklık sağlar. Böylece bağışıklık kazanılan parazitle tekrar enfekte olunmaz. Ancak bağışıklık sistemi hastalık veya belirli ilaçlardan dolayı zayıflarsa, enfeksiyon kendini yeniden aktif edebilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Risk Faktörleri

Toksoplazma hastalığı dünyanın her yerinden görülebilmektedir. Bu nedenle bu hastalıkla herkes enfekte olabilir. Toksoplazma enfeksiyonu ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Bu hastalık bağışıklık sistemi zayıf kişileri daha fazla etkilemekte ve aşağıdaki durumlarda risk faktörleri oluşturmaktadır.

HIV / AIDS Hastasıysanız veya Kemoterapi Görüyorsunuz: Kemoterapi bağışıklık sisteminizi etkiler ve vücudunuzun küçük enfeksiyonlarla bile savaşmasını zorlaştırır.
Steroidler veya diğer bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar. Kötü huylu olmayan bazı durumları tedavi etmek için kullanılan ilaçlar bağışıklık sisteminizi baskılar ve toksoplazma komplikasyonları geliştirme olasılığını artırır.

Toksoplazma Belirtileri

Toksoplazmoz (gondii) hastalığı bazı insanlarda hiçbir belirti veya semptom vermez ve hastalar enfekte olduklarının farkında değildir. Toksoplazmanın genel belirtileri gribe benzer özellikler gösterebilmektedir. Bunlar;

• Vücut ağrısı
• Lenf düğümlerinin şişmesi
• Baş ağrısı
• Ateş
• Yorgunluk

Bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde ise semptomlar daha şiddetli gözlemlenebilmektedir. Özellikle HIV / AIDS hastaları, kemoterapi hastaları, yakın zamanda organ nakli olan hastalarda toksoplazma enfeksiyonu daha şiddetli belirtiler gösterebilir. Bunlar;

• Baş ağrısı
• Bilinç bulanıklığı
• Bulanık görme
• Konfüzyon
• Vücut kontrolünü kaybetme
• Nöbetler

Tüberküloza benzeyen akciğer problemleri veya AIDS’li kişilerde görülen Pneumocystis jiroveci pnömonisi
Retinanızın şiddetli iltihabının neden olduğu bulanık görme (oküler toksoplazmoz) veya görme kaybı

Anne adayları toksoplazma (gondii) enfeksiyonunu hamilelikte hemen önce veya hamilelik sırasında kaparsa, belirti ve semptomlar olmasa bile enfeksiyonu bebeğe (konjenital toksoplazmoz) bulaştırabilir. Hamilelik döneminde veya öncesinde toksoplazma enfeksiyonuna maruz kalınması bebekte doğum sonrası ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir.

Toksoplazma enfeksiyonunu taşıyan anne adayları düşük, erken doğum veya doğum sonrası bebeği kaybetme gibi durumlarla karşılaşabilmektedir. Anneden toksoplazma geçen bebeklerde ise aşağıdaki gibi belirtiler görülebilmektedir. Bunlar;

• Nöbetler
• Karaciğer ve dalak büyümesi
• Sarılık
• Göz enfeksiyonları

Toksoplazma (gondii) enfeksiyonuna sahip olan birçok bebek doğum sonrasında hastalığın belirtilerini göstermektedir. Toksoplazma ile enfekte olan bebeklerde çoğunlukla işitme kaybı, zihinsel engellilik veya ciddi göz enfeksiyonları gibi belirtiler bulunur.

Toksoplazmadan korunmak için hayvan dışkılarını eldivensiz temizlememeniz ve çiftlik hayvanlarının besinlerini çiğ olarak tüketmemeniz gereklidir. Yine de bağışıklığınızı düşürecek bir durumunuz varsa, HIV taşıyorsanız, hamileyseniz veya hamile kalmayı düşünüyorsanız ve toksoplazma enfeksiyonuna maruz kalmış olabileceğinizi düşünüyorsanız mutlaka en kısa sürede bir doktora görünerek test yaptırmanız tavsiye edilmektedir.

Tanı Yöntemleri

Eğer bu hastalığı taşıdığınıza dair şüpheniz varsa hamile kalmadan önce genel testlerde doktorunuzdan toksoplazma için taranma testi isteyebilirsiniz. Genel olarak toksoplazmanın belirtileri grip benzeri olduğu için hastalığı teşhisi zordur.

Hamilelik sırasında doktorunuz enfeksiyon riskinden şüphelenirse kan testi isteyebilir. Parazite karşı antikorları kontrol eden kan testlerinde IgG ve toksoplazma IgM adlı antikorlar aranır.

Eğer, hamileyseniz ve toksoplazmoz enfeksiyonunuz varsa, sonraki adım bebeğin enfekte olup olmadığını belirlemektir. Bebeğin enfekte durumunu öğrenebilmek için doktorunuz tarafından hamileliğin 15. Haftasında amniyosentez sıvısı istenebilir.

Amniyosentez sıvısı, fetüsü çevreleyen sıvı dolu keseden (amniyon kesesi) küçük bir miktar sıvıyı almak için ince bir iğne kullanır. Daha sonra toksoplazma olup olmadığını kontrol etmek için alınan sıvı üzerinde testler yapılır. Bu işlem hamileliğin 15. Haftasından sonra güvenle yapılabilir.

Toksoplazma Tedavisi

Bağışıklık sistemi güçlü çoğu insan toksoplazmozis tedavisine ihtiyaç duymaz ve kendi kendine düzelir. Toksoplazma tedavisine ihtiyaç duyulması halinde ise hekim tarafından önerilen ilaçlar veya antibiyotiklerle kısa sürede tedaviye yanıt alınabilir.

Gebelik döneminde toksoplazma enfeksiyonunu rastlanırsa hekim tarafından önerilen antibiyotik tedavisine başlanır. Anne adayına önerilen antibiyotik tedavisi ile toksoplazma bebeğe bulaşma riski % 60 civarında engellenebiliyor.