Zika Virüs
Zika virüsü (ZIKV), Flaviviridae virüs familyasının ve Flavivirus cinsinin bir üyesi. İnsanlara sivrisineklerden ve cinsel yoldan geçer ve Zika ateşi veya Zika hastalığı olarak bilinen hastalığa neden olur. Daha önce maymunlarda görülen virüs, ilk kez Nijerya’da bir insanda tespit edildi. Gebe kadınlara bulaştığında bebeklerde anomaliler görülmesine yol açar. Zika ile doğan bebeklerin kafaları normalden 31.5-32 santimetre daha küçük olur ve beyin fonksiyonlarında bozukluklar olur.
Zika virüsü Afrika, Amerika, Asya ve Pasifik’te yayılmış ve 2015’te Orta ve Güney Amerika’da yaşanan salgın, pandemik hale gelmiştir. Dünya Sağlık Örgütü, 2016’da 33 ülkeye yayıldığı saptanan virüse karşı acil durum ilan etti. Bu virüse karşı bir aşı geliştirilebilmesi için en az 10 yıla ihtiyaç duyulduğu açıklandı. Ayrıca doktorlar tarafından zika virüsünün cinsel yolla da bulaştığı duyuruldu. Yetkililer tarafından, virüsle mücadelenin tek yolunun, sivrisineklerin ürediği durgun suları ilaçlamak ve kurutmaktan geçtiği vurgusu yapıldı.
Zika virüsü ilk olarak Hint şebeği maymunlarının yaşadığı Uganda’nın Zika Ormanları’nda görülmüştür. Maymunlardan sonra bu hastalık sivrisineklerde görülmüştür. Bu yüzden virüse “Zika” adı verilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü’nün açıklamasına göre hastalık Şili hariç tüm Güney Amerika ülkelerine yayılmıştır. Latin Amerika ve Karayipler’de birçok ülkede de etkili olan virüs, örneğin Kolombiya’da 13 bin 500 kişide görülmüştür. Stockholm’daki Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’nden bir bilim insanı, Almanya ve İngiltere’de de Zika virüsü vakalarına rastlandığını söylemiştir. Türkiye Sağlık Bakanlığı da, 25 Ocak 2016’da yaptığı basın açıklamasında, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Güneydoğu Asya, Pasifik Adaları, Orta ve Güney Amerika’da hastalığın yayıldığını bildirmiştir. Bu bağlamda Bakanlık, özellikle gebe kadınlara bu bölgelere seyahat etmemesi çağrısında bulunmuştur.
Bulaşma
Zika virüsünün ana bulaş yolu infekte Aedes türü sivrisineklerin insanları ısırmasıyla olur. Bunlar Dengue ve Chikungunya Hastalıklarını da bulaştıran sivrisineklerle aynı türdür. Aedes türü sivrisinekler, gündüz ısırmayı tercih ederler. Tipik olarak yumurtalarını; hayvan besleme kapları, çiçek vazoları, kaseler, kovalar gibi durgun suların yanına ve içine bırakırlar. Sivrisinekler, Zika hastalığını geçirmekte olan bir kişiyi ısırarak infekte olurlar, daha sonra bu infekte sinekler, diğer sağlam kişileri ısırarak onları da infekte ederler.Nadiren Zika ile enfekte bir anneden doğum esnasında (perinatal) bebeğe bulaşma da olabilir. Şimdiye kadar emzirmeyle geçiş bildirilmemiştir. Teorik olarak, şimdiye dek henüz rapor edilmese de, kan transfüzyonu yoluyla geçiş mümkündür. Cinsel temasla geçiş de çok nadir de olsa mevcuttur. İnkübasyon periyodu 3-12 gün arasıdır.
Başlıca Belirtileri
- Ateş
- Baş ağrısı
- Gözlerde kızarma
- Kusma
- Döküntü
- Kas ve eklem ağrısı.
Tanı/Tedavi/Korunma
Tipik klinik belirtiler yüzünden ayırıcı tanısı geniş: Dengue, Chikungunya, Malarya, Rickettsia, Kızamık, Kızamıkçık gibi hastalıklarla karışabilir. Hastanın kliniği ve kan testleriyle tanı konur. Spesifik tedavisi yoktur. İstirahat, sıvı alımının arttırılması, ateş düşürücü ve ağrı kesiciler önerilir.
Önleyici bir aşı ya da ilaç bulunmamaktadır. Sivrisinek ısırıklarından korunmak esastır. Bunun için:Klimalı ya da korunmuş mekanlarda kalmaya özen gösterin. Açıkta kalan cildinize sivrisinek kovucularından kullanın. Kapalı giysiler giyin (uzun kollu gömlek ve uzun pantolon gibi). Permetrin ile muamele edilmiş giysiler giyin. Dış mekanlardaki içi su dolu kapları boşaltın. Yerel vektör kontrol programlarını destekleyin.